Ons lichaam is de thuisbasis van een enorm aantal microben. Deze kleine bewoners spelen een rol in een aantal cruciale processen, zonder welke ons lichaam niet goed zou functioneren. Een voorbeeld hiervan is de darm, waar miljarden bacteriën ons helpen bij het verteren van stoffen die we zonder hun hulp niet zouden kunnen verwerken. Elk mens heeft zijn eigen unieke gemeenschap van verschillende bacteriesoorten. Deze gemeenschap, samen met andere soorten zoals virussen en schimmels, wordt het microbioom genoemd. Om zelf gezond te blijven is het belangrijk om het microbioom gelukkig, gevoed en in balans te houden. Maar wat gebeurt er als deze balans verstoord raakt? En hoe kan deze hersteld of zelfs verbeterd worden zonder medicijnen te gebruiken die serieuze bijwerkingen kunnen hebben? Recent onderzoek heeft gekeken naar de mogelijkheid om de volledige microbiële gemeenschap van een gezonde donor te transplanteren naar iemand van wie het microbioom hulp nodig heeft om weer in balans te komen. Dit artikel gaat dieper in op de huidige kennis en de veelbelovende mogelijkheden die deze nieuwe methode kan bieden.

De invloed van het microbioom

Er zijn nog veel onbeantwoorde vragen over de invloed van het microbioom op ons lichaam. Wat we wel weten is dat de samenstelling van deze complexe gemeenschap een grote rol speelt in onze gezondheid en kan bepalen of iemand ziek wordt of gezond blijft. Wanneer je darmsysteem ernstig te lijden heeft onder een maag-darmziekte, verlies je niet alleen veel vocht, maar spoel je ook veel belangrijke bacteriën weg. Het verlies van deze nuttige bacteriën kan je herstel aanzienlijk vertragen. En andere infecties kunnen zelfs profiteren van dit verstoorde microbiële evenwicht, waardoor je vatbaarder voor nieuwe ziekten wordt.

Microbiële Transplantatie

Dus hoe kun je snel de balans in je darmen herstellen en de bacteriële gemeenschap aanvullen? Een bedrieglijk simpel lijkende oplossing: vraag een gezond persoon om hulp. Als we weten hoe het microbioom van iemand zonder ziektes eruit ziet, waarom zouden we dat dan niet als uitgangspunt gebruiken om ons eigen microbioom weer op te bouwen? Dit is precies wat onderzoekers hebben getest voor infecties met Clostridioides difficile, een bacterie die acute darmontsteking kan veroorzaken, met diarree en buikkrampen als gevolg. Ze isoleerden de nuttige bacteriën van een gezond persoon en brachten deze over naar patiënten met terugkerende Clostridioides difficile infecties. De resultaten waren verbluffend: de transplantatie hielpen het verzwakte microbioom te herstellen, waardoor de patiënt kon genezen zonder het gebruik van andere medicijnen¹. Nog indrukwekkender is dat de genezingskans rond de 90% lag², veel hoger dan de 20-30% die wordt behaald met langdurige therapie met antimicrobiële middelen. Dit is niet zo gek, aangezien antibiotica bacteriën doden, ongeacht of ze nuttig zijn voor de patiënt, waardoor het microbioom juist meer verstoord kan raken in plaats van te herstellen.

Fecale transplantatie?

Maar dit roept een voor de hand liggende vraag op: hoe breng je het microbioom van de ene persoon over naar de andere? De nieuwste methoden zijn veel minder onaangenaam dan je misschien zou denken. Hoewel de bacteriën uit ontlasting worden gehaald, omdat dit de eenvoudigste manier is zonder invasieve ingrepen, kan de patiënt de nieuwe bacteriën op verschillende manieren ontvangen. Eén methode is het inbrengen van een sonde die direct naar het maag-darmkanaal wordt geleid. Een andere optie is dat de patiënt capsules slikt met gevriesdroogde bacteriën, die weer actief worden zodra ze hun eindbestemming hebben bereikt³.

Het blijkt dat de kleine organismen in je darmen niet alleen jou kunnen helpen, maar ook anderen op een zeer effectieve en eenvoudig toepasbare manier. Tot nu toe is deze behandeling, ook bekend als fecale microbiota-transplantatie (FMT) genoemd, officieel alleen goedgekeurd voor terugkerende en moeilijk te behandelen Clostridioides difficile infecties⁴. Off-label gebruik heeft echter veelbelovende resultaten gegeven bij andere ziekten, zoals inflammatoire darmziekten en prikkelbare darmsyndroom (PDS). FMT zou zelfs kunnen helpen bij aandoeningen buiten de darmen die sterk verbonden zijn met het microbioom, zoals type 2 diabetes, obesitas of bepaalde auto-immuunziekten⁵. Hoewel de langetermijneffecten van FMT nog verder onderzocht moeten worden, lijkt deze methode een veelbelovend alternatief te worden voor antibiotica. En misschien zullen we in de toekomst aan dit soort transplantaties denken wanneer we het woord 'transplantatie' horen.

Sources

1. Agrawal, M. et al. The Long-term Efficacy and Safety of Fecal Microbiota Transplant for Recurrent, Severe, and Complicated Clostridium difficile Infection in 146 Elderly Individuals. J. Clin. Gastroenterol. 50, 403 (2016).
2. Gough, E., Shaikh, H. & Manges, A. R. Systematic Review of Intestinal Microbiota Transplantation (Fecal Bacteriotherapy) for Recurrent Clostridium difficile Infection. Clin. Infect. Dis. 53, 994–1002 (2011).
3. Kao, D. et al. Effect of Oral Capsule– vs Colonoscopy-Delivered Fecal Microbiota Transplantation on Recurrent Clostridium difficile Infection: A Randomized Clinical Trial. JAMA 318, 1985–1993 (2017).
4. Research, C. for B. E. and. Enforcement Policy Regarding Investigational New Drug Requirements for Use of Fecal Microbiota for Transplantation to Treat Clostridium difficile Infection Not Responsive to Standard Therapies. https://www.fda.gov/regulatory... (2022).
5. Wang, J.-W. et al. Fecal microbiota transplantation: Review and update. J. Formos. Med. Assoc. Taiwan Yi Zhi 118 Suppl 1, S23–S31 (2019).