Podcasts bestaan al sinds twee decennia, maar sinds kort is het medium zeer populair geworden en beschikbaar gekomen via een breed scala aan platforms. In dit artikel kun je vinden wat de meest relevante podcasts zijn voor onze niche: de wetenschap. Er bestaan veel verschillende podcasts over wetenschap en het ligt er maar net aan wat je interessant vindt en hoeveel tijd je hebt, welke voor jou het meest geschikt is. Beluister jij je podcasts het liefst in het openbaar vervoer of tijdens routineklussen? Wil je echt diepgaande gesprekken volgen, al zittende op je relaxplek? Of ben je gewoon benieuwd welke er allemaal zijn en ga je zelf op onderzoek uit? In dit artikel geven we per podcast een kleine analyse om je te helpen een keuze te maken. Er zijn nog véél meer podcasts van mindere bekendheid om te ontdekken, dus het is het zeker waard om ook zelf op zoek te gaan in het lijstje met buitenbeentjes onderaan!

Focus heeft iets unieks: de gasten nemen muziek mee die tussen de gesprekken door wordt afgespeeld. Dit laatste zou misschien juist wel kunnen helpen om je spanningsboog actief te houden. Veel afleveringen gaan over de maatschappij en zelfs politiek, maar dit maken ze goed door af en toe ineens een op het eerste oog ‘specialistisch’ onderwerp te behandelen zoals het verdwijnen van een lokale Nieuw-Zeelandse vogelsoort. Al met al zou je dat ook kunnen zien als een goed gevarieerde samenstelling die niet alleen de natuurwetenschap omvat. Wel blijft het soms, ondanks de duur, erg op de oppervlakte en het lijkt alsof de podcast dient om de agenda van de gasten te promoten. Focus is dus leuk om te beluisteren als je op een laagdrempelige manier wilt leren over algemene onderwerpen die spelen in de wetenschap en maatschappij.

Houston is de officiële podcast van het centrum van NASA die je kan beluisteren via hun website. Let wel op: er is een gelijknamige podcast beschikbaar op Spotify die door iemand anders wordt gemaakt. Experts in de ruimtevaart, technici, ingenieurs en astronauten vertellen over de laatste gebeurtenissen in ons zonnestelsel en vooral hoe de mens zich er een weg door baant en zijn mysteries ontrafelt. Op vlotte, levendige toon worden de technologische uitdagingen, natuurkundige vraagstukken, missies en overwinningen van de ruimtevaart besproken. De meeste sprekers zijn wetenschappers van NASA, zodat je een goede kijk krijgt in de bewogen wereld van onderzoek in de ruimte.

Hier worden twee gepubliceerde papers op een verhalende manier besproken door de presentatoren, afgewisseld door fragmenten van verschillende wetenschappers die hun mening geven. Zo wordt het onderzoek volledig besproken en van commentaar voorzien. Je krijgt zo een goed beeld van de haken en ogen van de resultaten en eventuele applicaties daarvan. Deze worden afgewisseld door een item met kort nieuws. Tijdens de pandemie is er een onderdeel genaamd de CoronaPod waarin inzichten over het virus worden gedeeld. Met een half uurtje is dit een fijne podcast om zonder teveel poespas over opvallende publicaties in Nature te leren.

Alie Ward geeft je een kijkje in de duizenden vakdisciplines die de wetenschap rijk is. Ologies, of in het Nederlands Ologieën, verwijst naar de uitgang van de naam van een bepaalde wetenschapstak: biologie, psychologie, astronomie of oceanologie. In deze podcast komen vooral de minder bekende takjes aan bod: fulminologie (bliksemkunde), bryologie (moskunde), vexillologie (vlaggenkunde), scorpiologie (schorpioenkunde), of kwantum-ontologie (werkelijkheidskunde). Voor ieder wat wils dus. Elke aflevering nodigt Alie een expert uit om de luisteraar kennis te laten maken met een meestal totaal nieuw, onontdekt stukje wetenschap. Haar vlotte formuleringen en vrolijke karakter in combinatie met de nuchtere expertise van de wetenschapper die tegenover haar zit geven intrigerende gesprekken waar ook zomaar een diepe levensles uit kan vallen. Wie weet raak je dankzij de podcast wel compleet gebiologeerd van edelstenen, koralen, darmbacteriën, wolken of kwallengif. Je weet het niet voordat je eraan begint.

Lucas Brouwers, Hendrik Spiering en Gemma Venhuizen behandelen interessant nieuws, wilde theorieën en doorbraken uit de wetenschappelijke wereld. Over de spanne van een uur wordt er diep gedoken in een onderwerp waar alle kanten worden belicht door de wisselwerking tussen de meerdere presentatoren. Door de toevoeging van gastinterviews en fragmenten uit andere media krijg je na een uur het gevoel echt wat te hebben geleerd over het onderwerp. En niet alleen hoe het werkt, ook alle maatschappelijke voor- en nadelen lijken op je in te zijn gewerkt. De humor, kennis en nieuwsgierigheid van Lucas nemen je mee als een rode draad door het gesprek, waardoor je zeker niet verveeld raakt.

Tonie Mudde, chef van de wetenschapsredactie van de Volkskrant, zoomt met ons in op planeet aarde om met een wetenschappelijke bril naar uiteenlopende onderwerpen te kijken. Samen met andere redacteurs en academici bespreekt hij intrigerende thema’s zoals kernenergie, quantuminternet, bijna-doodervaringen en coronavaccins en onderzoekt hij hoe experts tegen bepaalde zaken aankijken. Tonie’s nieuwsgierige insteek brengt het gesprek dicht bij de luisteraar en voorkomt dat de podcast afdwaalt of verzandt in ingewikkelde vraagstukken. De informele vraagstelling, het vlotte tempo en de juiste afwisseling van lichtheid en nuance maken de podcast een perfecte instapper voor nieuwkomers in de podcastwereld.

In deze ietwat droge podcast van de BBC wordt een uur gevuld met ongeveer vier onderwerpen elk ondersteund door meerdere interviews, waardoor je een breed perspectief van wetenschap en technologie te horen krijgt. Er worden goede vragen gesteld en tussendoor krijg je wat uitleg van de presentator om de antwoorden in context te plaatsen. Er zit een sterke lijn in de onderdelen die aan bod komen en hier is duidelijk van tevoren over nagedacht. Af en toe geeft de presentator een eigen mening, maar objectiviteit en volledigheid lijken goed gewaarborgd. Mocht je niet genoeg hebben aan de andere wat kortere Engelse podcasts, dan is dit een goed alternatief.

In deze podcast van het gerenommeerde wetenschapsblad Science en aanverwante vakbladen interviewt Sarah Crespi een aantal wetenschappers over hun publicaties. De stof wordt soms wat snel behandeld, wat een haastige indruk kan geven. Zo worden er twee tot drie onderwerpen besproken in krap dertig minuten, dus blijft het noodgedwongen aan de oppervlakte. Wel wordt elk onderzoek goed beschreven, omdat de wetenschappers puur over hun eigen publicaties praten. De podcast komt wekelijks uit en kan leuk zijn om te luisteren wanneer je gewoon even een update wilt over een paar recente publicaties in de natuurwetenschappen.

Science Weekly behandelt – gek genoeg om de paar dagen in plaats van wekelijks – één onderwerp in een vraaggesprek met een wetenschapper. Onderzoeken worden besproken door in te gaan op de methode om zo de resultaten te kunnen duiden, waarna wordt overgegaan op de implicaties op de buitenwereld. Daarnaast kan een aflevering ook een thema hebben waarin een trend of onderwerp aan de hand van meerdere onderzoeken wordt uitgelicht. De focus van Science Weekly ligt op onderwerpen uit de medische, biologische en psychologische hoek, met uitstapjes naar geografie, geschiedenis, informatica en de andere natuurwetenschappen.

Door de kalme, Britse presentatoren en door af en toe een stilte te laten vallen en deze op te vullen met sfeerzettende geluidseffecten, is dit een rustgevende podcast. Je kan er een klein halfuurtje mee vullen en je wordt op een verhalende manier met afwisselende vraag-antwoorden en losse fragmenten meegenomen in het praatje. De vragen kunnen echter wel algemeen blijven en zijn meer bedoeld om de geïnterviewde zijn verhaal te laten doen. Een kritische blik wordt niet echt gegeven, maar er is ruimte zat voor nuance.

Deze podcast is iets anders dan de anderen, in de zin dat ze vooral onderwerpen bespreken die te maken hebben met technologie. Dit houdt in dat je onder andere te horen krijgt over de technieken en maatschappelijke problemen achter kunstmatige intelligentie, computerwetenschappen, ruimtevaarttechniek, klimaat en quantumfysica. Hij wordt wekelijks uitgezonden en duurt ruim een uur, waardoor het hoofdonderwerp uitgebreid aan bod komt. Dit wordt gedaan door middel van interviews met één of twee experts uit het gebied.

De presentatoren, Herbert Blankesteijn en Ben van der Burg, werken bij BNR en het is ook duidelijk te merken dat het op de radio wordt uitgezonden. Het gaat snel, het is live en de gastheren hebben hun eigen blik op hoe dingen zouden moeten gebeuren. Dit laten ze vooral blijken wanneer het ook even over beleid gaat. Ze lijken een goede kennis van zaken te hebben en door hun futuristische kijk op de wereld doe je leuke inzichten op. Hierdoor kunnen er wel wat termen voorbij snellen die je misschien helemaal nog niet kent. Je krijgt echt de voor- en nadelen van elke techniek en elk onderwerp te horen en door de vele kritische vragen voel je je zeker niet opgescheept met een voorgekauwd praatje.

Wetenschappers worstelen iedere dag met het onbekende: vragen waar schijnbaar geen antwoorden op zijn. De wetenschap kan ons nog steeds niet echt vertellen waar 95% van het universum uit bestaat, hoe een rijdende fiets rechtop blijft staan en hoe de neus precies werkt. Deze nieuwe podcast is een ode aan dat wat we nog niet weten. Elke week duikt Noam Hassenfeld samen met een Vox verslaggever in een vraagstuk en leggen deze uit aan de hand van interviews. Op een geestige en verhalende wijze krijg je zo alles te weten over de manier waarop het onbekende wordt ontrafeld.

Buitenbeentjes

Hopelijk ben je iets wijzer geworden in je zoektocht naar een leuke podcast, veel luisterplezier! Mocht je hier nog niet genoeg aan hebben, zijn de volgende podcasts misschien iets voor jou:

• Enkeltje Wetenschap – De podcast over wetenschap van de Universiteit van Leiden
• Wetenschap Vandaag – Een korte update van de wetenschap van rond de 10 minuten
• In de Wetenschap – Een podcast van de Rijksuniversiteit Groningen
• Wetenschapper op de sofa – Een podcast over de eigenaardigheden van het werk als wetenschapper
• Wetenschap.nu – Vergelijkbaar met Focus Wetenschap
• Vraag het aan – Belgische wetenschappers vertellen aan de hand van hun helden over hun vakgebied
• New Scientist Weekly – Vergelijkbaar met de Science Magazine podcast
• Nerdland maandoverzicht – Een zeer lange en humoristische Belgische podcast over de wetenschap
• Quest – Een kort luisterverhaal met artikelen uit de Quest
• Koffie curieus – Een informele en onregelmatige podcast over de wetenschap
• Dr Kelder & Co – Jort Kelder spreekt met wetenschappers over veelal maatschappelijke onderwerpen
• Physics World Weekly – Nog een podcast over allerlei wetenschappelijke onderwerpen