In de afgelopen jaren heeft de Europese Commissie hun Gender Equality Strategy uitgewerkt voor de periode 2020 tot 2025 om op die manier gendergelijkheid binnen de Europese Unie na te streven. Die strategie bestaat uit beleidsdoelen en meer specifieke ingrepen om zo flinke stappen te stappen zetten richting het doel van een “gendergelijk Europa” in 2025. De EU wil door middel van regulatie op het gebied van gendergelijkheid de gehele arbeidsmarkt, inclusief de onderzoekssector, stimuleren om bestaande genderongelijkheden op te lossen. Ondanks dat er goede stappen zijn gezet in de laatste paar decennia, blijven structurele hindernissen voor het behalen van gendergelijkheid in onderzoek en innovatie hardnekkig bestaan.

De Europese Commissie heeft in de laatste jaren haar ogen gericht op gendergelijkheid en inclusiviteit in onderzoek en innovatie, waardoor er binnenkort nieuwe regels van pas gaan. Wanneer je als onderzoeker aan een hoger onderwijs- of onderzoeksinstituut financiering wilt regelen via de Europese Commissie, dan moet je van nu af aan een gendergelijkheidsplan vormen. De Commissie hoopt op die manier om werkomgevingen in deze instituten niet alleen meer gendergelijk maar ook inclusiever en veiliger voor iedereen te maken. Andere vormen van ongelijkheden en discriminatie, zoals die op basis van ras, etniciteit, (lichamelijke) beperkingen of seksuele oriëntatie moeten niet worden vergeten.

Hoe gaat het in haar werk?

Er zijn geen strikte voorwaarden wat betreft de problemen die een organisatie wilt aanpakken, maar er wordt geadviseerd om te letten op vijf hoofdzaken: De organisatiecultuur en ondersteuning voor de balans in werk en privé; gendergelijkheid in besluitvorming; het includeren van gender als een variabele in onderzoek en als onderdeel van lesstof; het bevorderen van gendergelijkheid gedurende alle stadia van de carrière en dan vooral tijdens werving en promoties; en tenslotte het aanpakken van gendergerelateerd geweld, waaronder seksuele intimidatie. Daarbij worden instituten aangemoedigd om alle lagen van het personeel en studenten te betrekken bij het verwoorden en inzetten van hun gendergelijkheidsplan. Zodra een subsidievoorstel wordt goedgekeurd moet de organisatie een plan klaar hebben liggen, anders kan de overeenkomst niet worden getekend.

Zo’n plan moet een aantal dingen bevatten, zoals een online beschikbaar document met een gendergelijkheidsstrategie die ondertekend moet zijn door het hoogste niveau van de organisatie, er moet budget en personeel worden vrijgemaakt voor de uitwerking, er moet data worden verzameld en gedeeld over de status van gender onder personeel en studenten en er moeten trainingen worden gedaan over gendergelijkheid en onderbewuste biases.

Werk aan de winkel

De Europese Commissie hoopt zo het oude systeem te veranderen en dus de structurele barrières voor vrouwen in de wetenschap te verminderen door subsidie afhankelijk te maken van gendergelijkheidsplannen. Ze geven toe dat er nog veel werk aan de winkel is en dat het een gezamenlijke inspanning van iedereen – vrouwen, mannen én genderdiverse individuen – vereist om de arbeidsomstandigheden te verbeteren.

De She Figures, een publicatie van de Europese Commissie waarin iedere drie jaar de status van vrouwelijke representatie in onderzoek en innovatie wordt uiteengezet, laat zien dat er een omwenteling te zien is. Maar de verbeteringen lijken erg onsamenhangend en zijn relatief langzaam wanneer je het over de hele EU beschouwd. Neem bijvoorbeeld de gelijke verhouding in EU landen tussen mannelijke en vrouwelijke doctoren, terwijl vrouwen nog maar een kwart van de hoogleraren vormen. Daarbij heeft COVID-19 de loopbanen van vrouwen disproportioneel aangetast omdat de meerderheid van zorgtaken nog steeds bij vrouwen ligt.

Of deze nieuwe regels een aanzienlijke verschuiving zullen veroorzaken in de richting van gendergelijkheid en complete inclusiviteit binnen de wetenschappelijke gemeenschap is dan nog maar de vraag. In mijn volgende artikel leg ik deze vraag voor aan verschillende personen op de universiteit om zo de discussie op gang te brengen.