De titel van dit verhaal stelt een heel ander beeld dan wat er eind oktober in het nieuws was. Laatst is er namelijk een vrouw opgegeten door een python op het Indonesische eiland Sumatra. Dit is natuurlijk verschrikkelijk nieuws, wat inderdaad moet worden verteld. Helaas wordt de slang, en daarbij alle slangen, hierbij helemaal zwart gemaakt. Er wordt gedaan alsof incidenten zoals dit heel vaak voorkomen, of dat alle soorten slangen even gevaarlijk zijn voor de mens.

In sommige van deze nieuwsartikelen wordt gepraat over een urenlange worsteling die ontzettend pijnlijk was voor het slachtoffer, en de slang wordt neergezet als een harteloos beest dat een grootmoeder van het leven berooft. Dit is ook officieel gezegd door een dorpshoofd die er niet bij was, en waar verder ook geen achtergrond bij wordt gegeven.

En ja, de slang heeft inderdaad een vrouw aangevallen en uiteindelijk opgegeten, maar dit is niet een soort psychopaat die bewust een grootmoeder heeft uitgekozen om op te eten. Het was simpelweg een dier dat honger had en een prooi vond.

Instagramverhaal

Roel Wouters, masterstudent Biologie aan Universiteit Leiden, was ook niet blij met de manier waarop het nieuws gebracht werd. Op Instagram postte hij een story waarin hij praatte over zijn frustraties. Hij had het voornamelijk over hoe dit soort incidenten worden gesensationaliseerd en hoe er angst wordt aangewakkerd bij mensen door de verspreiding van broodje-aapverhalen. Een story verdwijnt na 24 uur, dus ik wilde graag zijn boodschap vereeuwigen en vroeg hem om een interview.

Op de vraag waarom hij het als een verdwijnende story had gepost en niet als een beruchte reel antwoordde Roel: “Instagram posts zijn voor mooie foto’s. Instagram stories worden vaker bekeken en zijn eigenlijk voor iedereen die wil weten wat ik nu weer doe. Deze specifieke story was voor elke gek die wilde luisteren, en een beetje naar journalisten die mij volgen. Reels zijn irritant dus daar doe ik niet aan.”. Hij vertelde ook dat hij veel reactie op zijn story heeft gekregen, en dat hij blij was met dit interview. “Normaal schrijf ik een column die vervolgens niet gepubliceerd wordt, dus ik ben blij dat in ieder geval één journalist het oppakt.”

Het belang van slangen

In zijn verhaal had Roel het over de rol van slangen in hun ecosysteem en hoe ze mensen kunnen helpen. “Het is heel belangrijk om de ecologie achter dit soort dieren te snappen. Helaas wordt er nog niet genoeg onderzoek naar gedaan. In 2020 is er wel een artikel geplaatst in The Lancet over het belang van dit onderwerp.” Dit artikel plaatst zich wel in de medische context: door de ecologie van slangen te snappen kunnen we slangenbeten beter vermijden.

Voor de mens is er echter een ander belang. Wouters heeft meegewerkt aan een onderzoek naar de invloed van slangen op de oogst van plantages in het gebied van het incident. Het onderzoek is nog niet gepubliceerd maar hij kan wel wat spoilers geven: “We hebben slangen weggehaald van plantages of juist toegevoegd, en ook nepslangen neergezet. Op plantages zonder (nep)slangen mislukte de oogst vaak door vraat van ratten.”

De slangen zorgen er dus voor dat er minder ratten zijn. Dit gebeurt voornamelijk door het eten van ratten, maar ook al door hun aanwezigheid. Prooidieren worden namelijk vaak al bang van het idee van een predator, waardoor er al controle plaatsvindt van de populatie zonder dat de predator daar per se iets voor hoeft te doen. Je zou dus kunnen stellen dat het voordelig is voor de boeren als er slangen op de plantages zitten.

Angst en schoonheid

De meeste mensen zullen echter nog steeds bang zijn voor slangen. Wouters is nog steeds optimistisch: “Ik heb zelf workshops gegeven om te laten zien dat slangen niet zo eng zijn. Een 16-jarige jongen die al zijn hele leven bang is voor slangen hield na 15 minuten al een slang vast.” Wouters hoopt dat dit soort workshops ervoor zullen zorgen dat mensen slangen minder eng vinden en deze dus ook minder zullen aanvallen. Ook hoopt hij dat mensen minder zullen worden aangevallen als ze slangen beter begrijpen: “Het verschil tussen angst en schoonheid is kennis.”.

Kennis

Wouters heeft zelf slangen als huisdieren, en is dus totaal niet bang voor slangen. Met zijn kennis zit het verder ook niet mis. Over de slang die de vrouw waarschijnlijk heeft aangevallen, een pythonsoort, weet hij wel wat feitjes op te noemen. “Het is de meest basale groep van de slangen, met een groot verspreidingsgebied. Pythons hebben als enige slangensoort nog twee nagels aan hun lichaam zitten als overblijfsel van vroegere poten. En ze hebben aan de voorkant van hun kop groeven waarmee ze infrarood kunnen zien. Hierdoor kunnen ze warmbloedige prooien waarnemen.”

Pythons zijn de grootste slangensoort ter wereld, maar mensen maken meestal geen onderdeel uit van hun dieet. Ratten en muizen zijn nou eenmaal makkelijker te vangen. Voortaan wilt Wouters dus liever dat media die verslag geven over dit soort incidenten een slangenexpert bellen zodat die met liefde meer kan vertellen over de slang. “Ik wil niet de media zwart maken, maar er is hier en daar wel veel ondeskundigheid.”

Slangen zijn dus interessante dieren die nog niet genoeg zijn onderzocht. Extra angst aanjagen is dus niet erg productief, zeker niet omdat slangen belangrijk kunnen zijn voor de mens en het ecosysteem. Dat dit soort incidenten gebeurd zijn is verschrikkelijk, maar hopelijk kunnen we met meer kennis slangen meer waarderen en zullen dit soort gevallen niet meer plaatsvinden.